მცხეთა-მთიანეთი - რეგიონი საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული რეგიონია, რომელიც მოიცავს მცხეთისა და მთიანეთის (ძველში ცნობილი როგორც ზენა სოფელი) ისტორიულ მხარეებს. იგი მდებარეობს აღმოსავლეთ საქართველოში, მდინარე მტკვრისა და არაგვის ხეობებში.
ისტორიული მნიშვნელობა:
მცხეთა იყო იბერიის სამეფოს (ძვ. წ. IV-III საუკუნეები) და შემდგომში საქართველოს ერთ-ერთი ცენტრი.
არმაზციხე, ბაგინეთი, ზადენაზი და სხვა ციხე-ქალაქები ამ რეგიონში მდებარეობდა.
IV საუკუნეში მცხეთაში ქრისტიანობა ოფიციალურ რელიგიად გამოცხადდა.
გეოგრაფია:
რეგიონი მოიცავს هم მთიან (მთიანეთი) هم დაბლობ (მცხეთის ვაკე) ტერიტორიებს.
მთავარი მდინარეები: მტკვარი, არაგვი, ზენა სოფელი.
მნიშვნელოვანი მწვერვალები: ჯავახეთის ქედი, ტრიალეთის ქედი.
კულტურული მემკვიდრეობა:
სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარი (მცხეთა) — UNESCO-ს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი.
ჯვრის მონასტერი (ჯვარი) — VI საუკუნის ხუროთმოძღვრული ძეგლი.
შიომღვიმის მონასტერი — VIII-IX საუკუნეების მონასტერი მთიანეთში.
ადმინისტრაციული დაყოფა (თანამედროვე პერიოდი):
რეგიონის ძირითადი ნაწილი შედის მცხეთა-მთიანეთის მხარეში, რომელიც მოიცავს:
მცხეთის მუნიციპალიტეტი
დუშეთის მუნიციპალიტეტი
თიანეთის მუნიციპალიტეტი
ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი (მოიცავს ყაზბეგისა და ხევის ისტორიულ მხარეებს).
ტურიზმი:
პოპულარული დესტინაციები: გუდაური, სტეფანწმინდა, ანანურის ციხე, ჯვარი, შატილი (მთიანეთის ისტორიული სოფლები).
სათხილამურო კურორტები: გუდაური, ყაზბეგი.
სახელწოდების ეტიმოლოგია:
მცხეთა — მომდინარეობს ძველი ქართული სიტყვიდან "მცხე" (ხე), რაც ქალაქის დამაარსებელ მცხეთოსთან (ბიბლიური ნოეს შთამომავალი) ასოცირდება.
მთიანეთი — სახელი მომდინარეობს რეგიონის მთიანი ლანდშაფტიდან.
მცხეთა-მთიანეთი გამოირჩევა ისტორიული, კულტურული და ბუნებრივი მრავალფეროვნებით, რაც მას საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან რეგიონად აქცევს.
