სამცხე-ჯავახეთი — საქართველოს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში მდებარეობს.

გეოგრაფია და ადმინისტრაციული დაყოფა

მდებარეობა: სამხრეთ საქართველო, საზღვრები ერთადერთია თურქეთთან და სომხეთთან.

ადმინისტრაციული ცენტრი: ახალციხე.

მუნიციპალიტეტები: 6 მუნიციპალიტეტი: ახალციხის, ადიგენის, ასპინძის, ბორჯომის, ახალქალაქის და ნინოწმინდის.

ისტორია

ანტიკური პერიოდი: ძვ. წ. I საუკუნეში იბერიის სამეფოს ნაწილი.

საშუალებუკუნეები: X საუკუნეში გაერთიანებული საქართველოს შემადგენლობაში. XIII-XIV საუკუნეებში სამცხე-საათაბაგოს სამთავრო (ჯაყელების გვარის მმართველობით).

ოსმალთა ბატონობა: XVI საუკუნიდან, 1829-1830 წლებში რუსეთის იმპერიამ გაათავისუფლა.

არქიტექტურული ძეგლები:

ვარძია: XII-XIII საუკუნეების მღვიმური ქალაქი (მეფე თამარის და გიორგი III-ის მიერ აგებული).

საპარას მონასტერი: X საუკუნის ქართული ხუროთმოძღვრების შედევრი.

ზარზმის მონასტერი: VIII-IX საუკუნეებში დაარსებული.

რაბათის ციხე (ახალციხეში): XIII საუკუნის ნაგებობა, რომელიც ოსმალური პერიოდის შემდეგ აღადგინეს.

ეთნიკური მრავალფეროვნება: ძირითადად ქართველები (სამცხეში) და სომხები (ჯავახეთში), ასევე რუსები და სხვა უმცირესობები.

ტრადიციები: ფოლკლორული ფესტივალები, ხალხური ხელოსნობა (ხალიჩების ქსოვა, კერამიკა).

ტურიზმი და ბუნება

ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი: საქართველოს უდიდესი დაცული ტერიტორია.

მინერალური წყლები: ბორჯომის წყალი მსოფლიოში ცნობილი.

ჯავახეთის პლატო: ვულკანური წარმოშობის ტბები (ფარავანი, თაბაწყური, მადათაფა).

ზამთრის სპორტი: ბაკურიანი — პოპულარული სკი-რესორტი.

ეკონომიკა

სოფლის მეურნეობა: კარტოფილის, ბოსტნეულის მოყვანა, მეცხოველეობა (ძირითადად ჯავახეთში).

ტურიზმი: ისტორიული და ეკოლოგიური ღირსშესანიშნაობების განვითარება.

ინფრასტრუქტურა: გზების და საზღვარგარეთის კავშირების მოდერნიზაცია (მაგ., ახალციხე-ახალქალაქის გზა).

დემოგრაფია

მოსახლეობა: დაახლ. 160-170 ათასი ადამიანი (2023 წლის მონაცემებით).

ენები: ქართული (ოფიციალური), სომხური, რუსული, ინგლისური.

საერთო დასკვნა

სამცხე-ჯავახეთი თავის მრავალფეროვანი ისტორიით, კულტურული მემკვიდრეობით და ბუნებრივი მხარიბით საქართველოს ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს რეგიონს წარმოადგენს. ის განსაკუთრებით მიმზიდველია ისტორიის მოყვარულთათვის, თავშეყრის მოძრაობის მოყვარულთათვის და ეთნოგრაფიული მრავალფეროვნების შესწავლის მოთხოვნილების მქონე მოგზაურებისთვის.